Tiun tagon ni dediĉis al muzeoj, sed komencis ĝin same kiel ni finis la antaŭan – en malnova preĝejo, kiun ni preteriris plurfoje, sed finfine decidis
eniri. Trafa ideo!
La 86-jara Francisko Jozefo mortis du jarojn poste,
trafita de pneŭmonio post promenado kun la bavaria rego Ludoviko la 3a en la
neĝkovrita parko de la Palaco Schönbrunn. Pasos pliaj du jaroj kaj lia
malsukcesa pranepo Karolo la 1a perdos la tronon por kvar jarojn poste morti de
la sama malsano kiel lia pli feliĉa antaŭulo.
Cetere ĉu oni povus nomi feliĉa eĉ la plej longdaŭran imperiestron? Ŝajnas ke tiu vorto tute ne aplikeblas al liaj vivo kaj familio.
Lia pli juna frato, kiu ne havis ŝancojn okupi la tronon, hazarde kaptis fortunon ĉe la vosto kiam Napoleono la 3a invitis lin estri la rekreotan Meksikan imperion, elpensitan de li kiel bariero konraŭ la angla infuo en Latinameriko. Sed granda ludo fiaskis. Post fini la Enlandan militon, Usono kiu malŝatis eŭropan enmiksiĝon en la aferoj de “sia influzono”, donis plian helpon al la trupoj de la eksigita prezidanto Benito Juárez. Francio evakuis sian armeon, kio decidis la sorton de la aŭstra nobelo.
Post nur trijara regado, la 34-jara meksika imperiestro Maksimiliano la 1a estis kaptita kaj pafmortigita. Lia edzino foriris al Eŭropo pli frue, serĉante helpon por sia edzo. Eble tio savis ŝian vivon, sed ŝi neniam restariĝis de tiu sortobato kaj ĝis sia morto suferis pro pluraj malsanoj.
La sola filo de Francisko Jozefo la 1a, tronheredonto Rudolfo, nomita laŭ la unua reĝo de la Habsburga dinastio, iĝis plia viktimo de la sorto.
Li edziĝis al la belga princino Stéphanie, kiu donacis al li belan bebon, do ŝajnis ke ĉio estas bone, sed... io okazis en lia animo, evidente la junulon trafis depresio, eble heredita de la patrino. Li distanciĝis de la familio, engaĝiĝis en hazardaj amrilatoj, multe drinkis kaj diboĉis. Li planis peti la papon Leono la 13a nuligi sian edziĝon, sed la patro-imperiestro malpermesis tion. Ĉu li poste kulpigis sin? Eble...
Fine de 1888 la 30-jara kronprinco renkontis la 17-jaran baroninon Marie Vetsera, kiu iĝis lia lasta amo. Unu jaron poste, la 30an de januaro 1889 ili
mortigis unu la alian en lia ĉasdometo en Mayerling. Unu el la plej povaj
monarĥoj de Eŭropo malsukcesis savi vivon de sia sola filo.
La kronprinco estis deklarita mensmalsanulo, kio ebligis lian sepultadon laŭe al la ekleziaj ritoj, en la Imperiestra kripto de la Kapucena preĝejo en Vieno. La damnita bieno estis transformita al la karmelana monaĥinejo. La nuna arkiduko Rudolfo (filo de la kvina filo de la supremenciita Karolo la 1a) asertis, ke lian parencon murdis framasonoj, sed en 2015 en sekurecŝranko de iu aŭstria banko estis trovitaj privataj leteroj de la baronino Marie Vetsera, en kiuj ŝi rakontas pri sia peparado al la duopa “sinmortigo de amo” kun Rudolfo, do la konspirteorio fiaskis.
En la vivo de la longdaŭra reganto estis ankaŭ la tria tragedio, eble la plej forta el ĉiuj batoj de la sorto. Sed por rakonti pri ĝi ne eniru la muzeon de lia bela edzino Sisi.
Vizitantoj povas vidi aŭtentike aranĝitajn ĉambrojn de la imperiestrino, en kiuj grandparte pasis ŝia malfeliĉa vivo. La eksplikaĵoj rakontas pri destino kaj specifa historio de ĉiuj aĵoj. Multaj kutimoj de tiu tempo nun estus konsiderataj stultaj, foje krudaj kaj sovaĝaj. Ekzemple por gardi sian belecon Sisi ofte metis sur la vizaĝon kosmetikan maskon el... freŝa viando – kaj tio daŭris horojn.
La imperiestro plu adoris sian edzinon, sed ŝi jam ne povis plene reciproki liajn sentojn. Oni scias ke ekde 1885 li havis rilaton kun Katharina Schratt, la ĉefaktorino de la Viena teatro kaj eĉ donacis al ŝi etan palacon en Vieno kaj bienon en Bad Ischl. Ilia intima amikeco (laŭdire pure platona) daŭris 34 jarojn kun silenta aprobo de la imperiestrino.
Ŝi mem provis silentigi doloron de sia koro per pluraj aktivaĵoj kiel ĉevalrajdado, aĉetado de belaj vestoj kaj vojaĝado. Morto ne trovis ŝin hejme.
La 10an de septembro 1898 Sisi, vojaĝanta kun sia asistantino, ekis de Hôtel Beau-Rivage en Ĝenevo al la vaporŝipo, veturonta al municpo Montreux. Ŝi registriĝis ĉe la hotelo sub alia nomo, sed ŝia personeco baldaŭ estis malkovrita, pri kio raportis loka ĵurnalo. La ĉefpolicisto ricevis averton kaj sendis agentojn, sed Sisi rimarkis ilin tra fenestro kaj insistis ke la nepetitaj gardistoj foriru.
Ĉion ĉi atente observis Luigi Lucheni, la 25-jara itala anarkiisto. La ekstergeedza ido, naskiĝinta en Parizo kaj pasiginta infanaĝon en orfejo, li neniam havis normalan laboron, hejmon aŭ familion. La eterna margenulo, li aliĝis al la anarkiisma movado kaj post subpremo de proleta ribelo en Milano fare de la itala reĝo Umberto la 1a, finfine trovis celon de sia vivo – venĝi. Al kiu? Ne gravas. Li ne havis monon por veturi al Italio, do decidis murdu iun ajn aristokraton, laŭeble plej altstatusan.
Li planis murdi Philippe, princon de Orleano, sed tiu rezignis je vojaĝo al Ĝenevo. El gazetoj li eksciis pri alia celo – la imperiestrino. Ŝi estis senarma kaj sengarda, do ideala viktimo. Luigi deziris aĉeti por la atako stileton, sed mankis mono eĉ por tio, do li simple prenis longan raspilon kaj ŝlife akrigis ĝin kiel tion ĝis nun faras la prizonuloj.
Kiam la du virinoj trankvile paŝis sub sunombreloj al la haveno, Luigi Lucheni proksimiĝis al ili, eltiris la raspilon kaj kelkfoje ponardis la imperiestrinon ĉe la brusto. Li anticipe legis libron pri homa anatomio, do esperis per sia 10 cm longa feraĵo trapiki ŝian koron. La 60-jara virino apenaŭ povintus rezisti al la neatendita atako. Ŝi nur stumble atingis la ŝipon, situantan ĉirkaŭ 90 m for kaj tie petis helpon. En la ŝipo haveblis nur eksa flegistino, do ses maristoj portis Sisi al la sama hotelo. Post unu horo ĉio finiĝis.
Kio rezultis el tiu ĉi tragedio? Luigi Lucheni preskaŭ tuj estis kaptita de du koĉeroj kaj poste juĝita. Dum la proceso li deklaris, ke por li ne gravis celo de lia atenco, ĉar tio estis nura simbolo de ĉiuj altklasanoj, ĉiuj subpremantoj de la popolo. Evidente li esperis martiriĝi, do eĉ petis ke oni juĝu lin en alia kantono, kie ankoraŭ ekzistis mortopuno.
Sed liaj revoj ne plenumiĝis. Li estis juĝita kiel ordinara murdisto (eĉ ne la politika) kaj kondamnita al ĝismorta malliberigo. 12 jarojn poste fiaskis lia lasta espero famiĝi – gardistoj konfiskis kaj detruis manuskripton kun liaj rememoroj. Tion li jam ne povis elteni. La neokazinta famulo pendumis sin en prizonĉelo per pantalona zono.
Kompreneble ankaŭ liaj esperoj pri revolucia eksplodo tute fiaskis, se ne diri pli. Sekvis nur amasa indigno en Aŭstrio, direktita kontraŭ la italoj kaj anarkiistoj. Ordinaraj homoj kompatis la aĝulinon, kiu pasigis la vivon moderan kaj ĉiam zorgis pri aliuloj. Laŭe al ŝia heredaj paperoj, 600 mil pundoj estis donacitaj al religiaj kaj bonfaraj organizaĵoj. En Hungario, kiu estis dankema al la imperiestrino, ĉiam favorinta fierajn hungarojn kaj plendinta pri ili antaŭ sia edzo, oni honoris Elizabeton per nomo de pluraj preĝejoj, kapeloj, pontoj kaj eĉ urboparto de Budapeŝto.
Plian fojon du malfeliĉaj homoj iĝis viktimoj de siaj internaj demonoj kaj maloportunaj cirkonstancoj.
Post la ekspozicio troviĝis tradicia muzea butiko kaj ni profitis eblecon aĉeti memoraĵojn kaj librojn rilatajn al Vieno. Sisi, ŝia edzo kaj “Kiso” de Gustav Klimt okupis 80% de la suveniraj bretoj. Certe kiel ĉie en Vieno.
Peterskirche
Preĝejo de Sankta Petro situas en la pleja centro de Interna Urbo, do
apenaŭ preterireblas. Tamen danke al sia specifa lokiĝo iom funde de la strato
Graben, en Petersplatz, ĝi ofte restas nerimarkita aŭ prokrastita por posta
vizito, ne ĉiam okazonta. Mia sugesto: ne prokrastu!
Unue, ĉar tio estas la unua preĝejo de Vieno, transformita en la 4a
jarcento el kazernoj de la romia tendaro Vindobono. Cetere tiu aserto (ĉefe la
dato) estas kontestata de iuj esploristoj, kiuj preferas doni la kronon de la
unuanaskiteco al Ruprechtskirche.
Iel aŭ tiel ĉirkaŭ 800 sur tiu ĉi loko jam sendube staris kristana preĝejo, kies unua mencio sub la nuna nomo troveblas en 1137. Fine de la 12a jarcento ĝi iĝis parto de la Skota monaĥejo, pri kiu ni jam parolis antaŭe.
Iel aŭ tiel ĉirkaŭ 800 sur tiu ĉi loko jam sendube staris kristana preĝejo, kies unua mencio sub la nuna nomo troveblas en 1137. Fine de la 12a jarcento ĝi iĝis parto de la Skota monaĥejo, pri kiu ni jam parolis antaŭe.
Post plena pereo pro incendio en 1661, imperiestro Leopoldo la 1a
ordonis konstrui ĝin denove kiel parton de sia religia elano, kaŭzita de la
Granda Plago de 1679.
La nova konstruaĵo, inspirita de la Baziliko de Sankta Petro en Vatikano, estis inaŭgurita en 1733.
La nova konstruaĵo, inspirita de la Baziliko de Sankta Petro en Vatikano, estis inaŭgurita en 1733.
Ĝi eĉ nun forte impresas la vizitanton, kiu traŝoviĝas inter apudaj
domoj tra etan enirejon kaj subite trafas vastegan ovalforman spacon kun altega
navo, sur kiu estas bildigita kronado de Dipatrino.
En 1970 la preĝejo estis transdonita al Opus Dei, specifa katolika
organizaĵo, kies agado kaj la koncepto mem dum pluraj jaroj estigas akrajn
debatojn en la eklezio kaj ekster ĝi.
Lisita kun granda interesiĝo rigardis la tute malkutimajn al ŝi
interierojn, legis klarigojn kaj ĝuis la etoson.
Tamen tiu ĉi tago estis planita kiel la muzea, do ni ekis for.
Tamen tiu ĉi tago estis planita kiel la muzea, do ni ekis for.
Hofburgo
Laŭvoje la knabino iom blagis, pozante kun duonnudaj manekenoj en
montrofenestroj.
Kun la sama sukceso ŝi komparigis siajn lipojn kun tiuj surmuraj.
Poste ŝi imitis furiozan pozon de la romia soldato, evidente plu
gardanta Vindabono-terenon.
Iom dekstren kaj jen ni venas al granda palaco, kies konkava fasado
estas ornamita de imponaj klasikaj skulptaĵoj. Unu el ili bildigis mortigon de
la hidro el Lerno fare de Heraklo – la duan el liaj 12 laboroj.
Tio estas Hofburgo (Kortega Kastelo) – la fama reĝa kaj poste
imperiestra rezidejo. Ĝia konstruado komenciĝis en la 13a jarcento kaj daŭris
preskaŭ senĉese. En la 19a jarcento arkitekto Johann Bernhard Fischer von Erlach
kunigis disajn partojn je unua kolosa komplekso. Nun tie troviĝas pluraj
institucioj, inkluzive sidejon de la federacia prezidanto. Sed ni interesiĝis
nur pri la kultura parto, malfermita al la publiko en 1958, do eniris la Mikaelan
alon konstruitan de la menciita arkitekto en 1889-1893 kaj nomitan laŭ la
Preĝejo de Sankta Mikaelo, situanta kontraŭ ĝi en la samnoma placo. La
esplorado komenciĝis...
Sub la sama tegmento tie gastas tri muzeoj: la Sisi-muzeo, la
imperiestraj apartamentoj kaj la arĝenta kolekto. Kompreneble ni aĉetis
biletojn por ĉiuj. La vizitado ekis de la Arĝenta kolekto.
Unuafojaj mencioj pri ĝi aperas en la 15a jarcento, dum regado de la
imperiestroj Frederiko la 3a kaj lia filo Maksimiliano la 1a – la fama
aŭspicianto de la artoj kaj venkinto de la turkaj invadintoj, kiun multaj
samtempanoj konsideris modela reganto kaj eĉ nomis la “lasta kavaliro”.
En la ekspozicio estas prezentataj ne nur arĝentaĵoj, sed ankaŭ
porcelanaĵoj, senescepte belaj kaj fajnaj. Ni luis sonĉiĉeronilojn kaj lante
marŝis laŭ la kortegaj labirintoj.
Lisita estis prognozeble pli atenta, do baldaŭ postrestis dum mi finis la esploradon dum duonhoro kaj atendis ŝin sur benko.
Lisita estis prognozeble pli atenta, do baldaŭ postrestis dum mi finis la esploradon dum duonhoro kaj atendis ŝin sur benko.
Sekvis la imperiestraj apartamentoj kaj la Sisi-muzeo, okupantaj la
saman spacon. Ni trairis ĉiujn 24 ĉambrojn, ekde la imperia ŝtuparo ĝis
dormejoj.
La imperio kolapsis en 1918, do ĉio kvazaŭ fiksiĝis en tiu fora epoko kiam Aŭstrion regis la imperiestro Francisko Jozefo la 1a man-ĉe-mane kun sia bela edzino Elizabeto, pli konata laŭ karesa kromnomo Sisi.
La imperio kolapsis en 1918, do ĉio kvazaŭ fiksiĝis en tiu fora epoko kiam Aŭstrion regis la imperiestro Francisko Jozefo la 1a man-ĉe-mane kun sia bela edzino Elizabeto, pli konata laŭ karesa kromnomo Sisi.
La ejoj mem, fasonitaj en la baroka stilo, jam estas sufiĉa kialo por
vizitado. Riĉe pentritaj stukaĵoj kaj valoraj bruselaj gobelenoj de la 17a kaj
18a jarcentoj, kandelingoj el bohemia vitro fare de la firmao J. & L. Lobmeyr kaj
kahelfornoj, tegitaj je porcelano – Hofburgo estas simbolo de lukso.
Meblaro devenas ĉefe de la 19a jarcento kaj reprezentas stilojn de Ludoviko la 15a kaj empiron. Inter la plej interesaj por mi ejoj estis la akceptejo de la imperiestro (ĉiumatene li akceptis proksimume cent plendantojn) kaj privataj ĉambroj de lia edzino Sisi.
Meblaro devenas ĉefe de la 19a jarcento kaj reprezentas stilojn de Ludoviko la 15a kaj empiron. Inter la plej interesaj por mi ejoj estis la akceptejo de la imperiestro (ĉiumatene li akceptis proksimume cent plendantojn) kaj privataj ĉambroj de lia edzino Sisi.
Bedaŭrinde estas malpermesite foti ene, do anstataŭ priskribi la ejojn
mi skizu la historian fonon, vere interesan.
Tri tragedioj de la imperiestro
La imperiestro Francisko Jozefo la 1a estis la tre atentinda persono pro
multaj kialoj. Li regis Aŭstrio-Hungarion preskaŭ 68 jarojn, kio estas la
absoluta rekordo por la imperio kaj la tria laŭdaŭre regado en Eŭropo (post la
franca reĝo Ludoviko la 14a kaj Johano la 2a, princo de Liĥtenŝtejno). Surtroniĝinta
baldaŭ post la Hungara revolucio de 1848, li ĉiam timis perdi la potencon, do
severe subpremis iun ajn revolucian kaj sendependisman agadojn. Tamen en 1867
li subskribis la Aŭstro-Hungaran kompromison, kiu parte realigis celojn de la
fiaskinta revolucio kaj ŝanĝis la Habsburgan monarĥion al la dulanda unio.
Tiu sistemo funkciis ĝis la Unua mondmilito, kies eksplodon la imperiestro rekte partoprenis. La 28an de junio 1914 en Sarajevo la serba naciisto Gavrilo Princip murdis lian nevon, arkidukon Franz Ferdinand. Aŭstro-Hungaio deklaris militon al Serbio, tiun siavice subtenis la Rusiaimperio (laŭe al la antaŭaj traktatoj) kaj baldaŭ la tuta Eŭropo transformiĝis al la sangoverŝa batalejo.
 |
| Francisko Jozefo la 1a |
Tiu sistemo funkciis ĝis la Unua mondmilito, kies eksplodon la imperiestro rekte partoprenis. La 28an de junio 1914 en Sarajevo la serba naciisto Gavrilo Princip murdis lian nevon, arkidukon Franz Ferdinand. Aŭstro-Hungaio deklaris militon al Serbio, tiun siavice subtenis la Rusiaimperio (laŭe al la antaŭaj traktatoj) kaj baldaŭ la tuta Eŭropo transformiĝis al la sangoverŝa batalejo.
 |
| Franz Ferdinand |
 |
| Karolo la 1a |
Cetere ĉu oni povus nomi feliĉa eĉ la plej longdaŭran imperiestron? Ŝajnas ke tiu vorto tute ne aplikeblas al liaj vivo kaj familio.
 |
| Maksimiliano akceptas meksikan delegacion en Triesto |
Lia pli juna frato, kiu ne havis ŝancojn okupi la tronon, hazarde kaptis fortunon ĉe la vosto kiam Napoleono la 3a invitis lin estri la rekreotan Meksikan imperion, elpensitan de li kiel bariero konraŭ la angla infuo en Latinameriko. Sed granda ludo fiaskis. Post fini la Enlandan militon, Usono kiu malŝatis eŭropan enmiksiĝon en la aferoj de “sia influzono”, donis plian helpon al la trupoj de la eksigita prezidanto Benito Juárez. Francio evakuis sian armeon, kio decidis la sorton de la aŭstra nobelo.
 |
| Lastaj minutoj de Maksimiliano la 1a |
Post nur trijara regado, la 34-jara meksika imperiestro Maksimiliano la 1a estis kaptita kaj pafmortigita. Lia edzino foriris al Eŭropo pli frue, serĉante helpon por sia edzo. Eble tio savis ŝian vivon, sed ŝi neniam restariĝis de tiu sortobato kaj ĝis sia morto suferis pro pluraj malsanoj.
 |
| Edzino de Maksimiliano la 1a |
La sola filo de Francisko Jozefo la 1a, tronheredonto Rudolfo, nomita laŭ la unua reĝo de la Habsburga dinastio, iĝis plia viktimo de la sorto.
 |
| Rudolfo |
Li edziĝis al la belga princino Stéphanie, kiu donacis al li belan bebon, do ŝajnis ke ĉio estas bone, sed... io okazis en lia animo, evidente la junulon trafis depresio, eble heredita de la patrino. Li distanciĝis de la familio, engaĝiĝis en hazardaj amrilatoj, multe drinkis kaj diboĉis. Li planis peti la papon Leono la 13a nuligi sian edziĝon, sed la patro-imperiestro malpermesis tion. Ĉu li poste kulpigis sin? Eble...
 |
| Stephanie kaj Rudolf |
 |
| Marie Vetsera |
La kronprinco estis deklarita mensmalsanulo, kio ebligis lian sepultadon laŭe al la ekleziaj ritoj, en la Imperiestra kripto de la Kapucena preĝejo en Vieno. La damnita bieno estis transformita al la karmelana monaĥinejo. La nuna arkiduko Rudolfo (filo de la kvina filo de la supremenciita Karolo la 1a) asertis, ke lian parencon murdis framasonoj, sed en 2015 en sekurecŝranko de iu aŭstria banko estis trovitaj privataj leteroj de la baronino Marie Vetsera, en kiuj ŝi rakontas pri sia peparado al la duopa “sinmortigo de amo” kun Rudolfo, do la konspirteorio fiaskis.
 |
| Bieno en Mayerling |
En la vivo de la longdaŭra reganto estis ankaŭ la tria tragedio, eble la plej forta el ĉiuj batoj de la sorto. Sed por rakonti pri ĝi ne eniru la muzeon de lia bela edzino Sisi.
Sisi – malĝoja imperiestrino
La Sisi-muzeo estas bela kaj trista samtempe. La fotado estas
malpermesita, do mi registris ĉion en mia memoro, espereble sufiĉe fidinda. Tio
estas klasika ekspozicio, kie multnombraj personaj aĵoj estas akompanataj de eksplikaĵoj.
Ĉio estas aranĝita simple, sed profesie kaj bele kiel tion meritas la heroino
de la prezentaĵo, ne tre ŝatata de la popolo dum sia vivo kaj adorata
postmorte.
Elisabeth Amalie Eugenie, pli konata kiel Sisi, estis bavara princino el
la dinastio Vitelsbaĥoj. La unuaj
ekspoziciejoj rakontas pri ŝia juneco, kiu estis simpla kaj feliĉa. Fotoj de la
juna princino promenanta tra verdaj areoj de sia amata patrujo bone transdonas
la senzorgan etoson, kiun la ekspoziciistoj plifortigis per pendolilo,
balanciĝanta centre de la halo.
Ŝian feliĉan junaĝon ĉesigis neantaŭvidebla okazaĵo, vera ŝerco de la sorto. Sophie, la fortovola patrino de la imperiestro Francisko Jozefo, deziris laŭeble pli rapide edzigi lin kaj samtempe plifortigi rilatojn inter la du dinastioj – Habsburgoj kaj Vitelsbaĥoj. Ŝi eĉ elektis por li idealan (de sia vidpunkto) kandidatinon – Helene, la plej aĝan filinon de sia fratino Ludovika. Sed amuro mistrafis kaj lia sago trafis alian celon – la juna imperiestro verve enamiĝis je la pli juna fratino Elizabeto, kiun la familianoj karese nomis Sisi. La 24an de aprilo 1854 la paro geedziĝis en la preĝejo de Sankta Aŭgusteno en Vieno.
La kortega vivo draste diferencis de tiu, al kiu kutimis la juna princino. Striktaj reguloj kaj tradicioj ĝenis ŝin ne mapli ol la rigora bopatrino, kiu kontrolis la tutan privatan vivon de la filo. Ŝia unua filino mortis, aliajn gefilojn edukis la bopatrino, inkluzive la kompatindan Rudolfon.
Sisi deprimiĝis, speciale profunde post la sinmortigo de la filo, kaj evidente jam neniam forlasis tiun animstaton. Ĉiam trista kaj melankolia, ŝi pasigis plurajn horojn antaŭ spegulo, rigardante sin mem kaj prizorgante sian belecon – la solan havaĵon, kiun neniu povis forpreni. Neniu krom unusola nerezistebla malamiko – tempo...
 |
| Juna Elisabeth Amalie Eugenie |
Ŝian feliĉan junaĝon ĉesigis neantaŭvidebla okazaĵo, vera ŝerco de la sorto. Sophie, la fortovola patrino de la imperiestro Francisko Jozefo, deziris laŭeble pli rapide edzigi lin kaj samtempe plifortigi rilatojn inter la du dinastioj – Habsburgoj kaj Vitelsbaĥoj. Ŝi eĉ elektis por li idealan (de sia vidpunkto) kandidatinon – Helene, la plej aĝan filinon de sia fratino Ludovika. Sed amuro mistrafis kaj lia sago trafis alian celon – la juna imperiestro verve enamiĝis je la pli juna fratino Elizabeto, kiun la familianoj karese nomis Sisi. La 24an de aprilo 1854 la paro geedziĝis en la preĝejo de Sankta Aŭgusteno en Vieno.
 |
| Edziniĝa robo de Sissi |
La kortega vivo draste diferencis de tiu, al kiu kutimis la juna princino. Striktaj reguloj kaj tradicioj ĝenis ŝin ne mapli ol la rigora bopatrino, kiu kontrolis la tutan privatan vivon de la filo. Ŝia unua filino mortis, aliajn gefilojn edukis la bopatrino, inkluzive la kompatindan Rudolfon.
 |
| Sissi |
Sisi deprimiĝis, speciale profunde post la sinmortigo de la filo, kaj evidente jam neniam forlasis tiun animstaton. Ĉiam trista kaj melankolia, ŝi pasigis plurajn horojn antaŭ spegulo, rigardante sin mem kaj prizorgante sian belecon – la solan havaĵon, kiun neniu povis forpreni. Neniu krom unusola nerezistebla malamiko – tempo...
 |
| Sissi |
Vizitantoj povas vidi aŭtentike aranĝitajn ĉambrojn de la imperiestrino, en kiuj grandparte pasis ŝia malfeliĉa vivo. La eksplikaĵoj rakontas pri destino kaj specifa historio de ĉiuj aĵoj. Multaj kutimoj de tiu tempo nun estus konsiderataj stultaj, foje krudaj kaj sovaĝaj. Ekzemple por gardi sian belecon Sisi ofte metis sur la vizaĝon kosmetikan maskon el... freŝa viando – kaj tio daŭris horojn.
 |
| Katharina Schratt |
La imperiestro plu adoris sian edzinon, sed ŝi jam ne povis plene reciproki liajn sentojn. Oni scias ke ekde 1885 li havis rilaton kun Katharina Schratt, la ĉefaktorino de la Viena teatro kaj eĉ donacis al ŝi etan palacon en Vieno kaj bienon en Bad Ischl. Ilia intima amikeco (laŭdire pure platona) daŭris 34 jarojn kun silenta aprobo de la imperiestrino.
 |
| Francisko Jozefo kaj Katharina Schratt |
Ŝi mem provis silentigi doloron de sia koro per pluraj aktivaĵoj kiel ĉevalrajdado, aĉetado de belaj vestoj kaj vojaĝado. Morto ne trovis ŝin hejme.
 |
| Sissi surĉevale |
La 10an de septembro 1898 Sisi, vojaĝanta kun sia asistantino, ekis de Hôtel Beau-Rivage en Ĝenevo al la vaporŝipo, veturonta al municpo Montreux. Ŝi registriĝis ĉe la hotelo sub alia nomo, sed ŝia personeco baldaŭ estis malkovrita, pri kio raportis loka ĵurnalo. La ĉefpolicisto ricevis averton kaj sendis agentojn, sed Sisi rimarkis ilin tra fenestro kaj insistis ke la nepetitaj gardistoj foriru.
 |
| Eventuale la lasta foto de Sissi |
Ĉion ĉi atente observis Luigi Lucheni, la 25-jara itala anarkiisto. La ekstergeedza ido, naskiĝinta en Parizo kaj pasiginta infanaĝon en orfejo, li neniam havis normalan laboron, hejmon aŭ familion. La eterna margenulo, li aliĝis al la anarkiisma movado kaj post subpremo de proleta ribelo en Milano fare de la itala reĝo Umberto la 1a, finfine trovis celon de sia vivo – venĝi. Al kiu? Ne gravas. Li ne havis monon por veturi al Italio, do decidis murdu iun ajn aristokraton, laŭeble plej altstatusan.
 |
| Luigi Lucheni |
Li planis murdi Philippe, princon de Orleano, sed tiu rezignis je vojaĝo al Ĝenevo. El gazetoj li eksciis pri alia celo – la imperiestrino. Ŝi estis senarma kaj sengarda, do ideala viktimo. Luigi deziris aĉeti por la atako stileton, sed mankis mono eĉ por tio, do li simple prenis longan raspilon kaj ŝlife akrigis ĝin kiel tion ĝis nun faras la prizonuloj.
 |
| Raspilo de Luigi Lucheni |
Kiam la du virinoj trankvile paŝis sub sunombreloj al la haveno, Luigi Lucheni proksimiĝis al ili, eltiris la raspilon kaj kelkfoje ponardis la imperiestrinon ĉe la brusto. Li anticipe legis libron pri homa anatomio, do esperis per sia 10 cm longa feraĵo trapiki ŝian koron. La 60-jara virino apenaŭ povintus rezisti al la neatendita atako. Ŝi nur stumble atingis la ŝipon, situantan ĉirkaŭ 90 m for kaj tie petis helpon. En la ŝipo haveblis nur eksa flegistino, do ses maristoj portis Sisi al la sama hotelo. Post unu horo ĉio finiĝis.
 |
| Murdo de Sissi |
Kio rezultis el tiu ĉi tragedio? Luigi Lucheni preskaŭ tuj estis kaptita de du koĉeroj kaj poste juĝita. Dum la proceso li deklaris, ke por li ne gravis celo de lia atenco, ĉar tio estis nura simbolo de ĉiuj altklasanoj, ĉiuj subpremantoj de la popolo. Evidente li esperis martiriĝi, do eĉ petis ke oni juĝu lin en alia kantono, kie ankoraŭ ekzistis mortopuno.
 |
| Luigi Lucheni sub eskorto |
Sed liaj revoj ne plenumiĝis. Li estis juĝita kiel ordinara murdisto (eĉ ne la politika) kaj kondamnita al ĝismorta malliberigo. 12 jarojn poste fiaskis lia lasta espero famiĝi – gardistoj konfiskis kaj detruis manuskripton kun liaj rememoroj. Tion li jam ne povis elteni. La neokazinta famulo pendumis sin en prizonĉelo per pantalona zono.
 |
| Sepulta procesio |
Kompreneble ankaŭ liaj esperoj pri revolucia eksplodo tute fiaskis, se ne diri pli. Sekvis nur amasa indigno en Aŭstrio, direktita kontraŭ la italoj kaj anarkiistoj. Ordinaraj homoj kompatis la aĝulinon, kiu pasigis la vivon moderan kaj ĉiam zorgis pri aliuloj. Laŭe al ŝia heredaj paperoj, 600 mil pundoj estis donacitaj al religiaj kaj bonfaraj organizaĵoj. En Hungario, kiu estis dankema al la imperiestrino, ĉiam favorinta fierajn hungarojn kaj plendinta pri ili antaŭ sia edzo, oni honoris Elizabeton per nomo de pluraj preĝejoj, kapeloj, pontoj kaj eĉ urboparto de Budapeŝto.
 |
| Preĝejo de Elizabeto en Budapeŝto |
Plian fojon du malfeliĉaj homoj iĝis viktimoj de siaj internaj demonoj kaj maloportunaj cirkonstancoj.
 |
| Hofburgo |
Post la ekspozicio troviĝis tradicia muzea butiko kaj ni profitis eblecon aĉeti memoraĵojn kaj librojn rilatajn al Vieno. Sisi, ŝia edzo kaj “Kiso” de Gustav Klimt okupis 80% de la suveniraj bretoj. Certe kiel ĉie en Vieno.
Comments
Post a Comment