Pinar del Rio – gaja urbo de tabako

Se vi ŝatas tabakon – iru al Pinar del Rio kaj inverse, se vi iras tien – plej verŝajne vi ŝatas tabakon. Mi fumis nur du jarojn en adolesko-periodo, sed kompreneble mi deziris ĝui plenforte la plej tabakan provincon de Kubo. Mi sukcesis.

Tabakplantejo

La vojo al la samnoma provinca ĉefurbo estis bela. Montoj altaj ĝis 700 metroj, pitoreskaj valoj kaj pinaj arbaroj, kiuj klare manifestis devenon de la nomo de tiu ĉi regiono. Ĝi estas la plej okcidenta fino de la lando, relative malfrue enloĝigata, ĉefe de la venintoj de la Kanariaj insuloj.

En la 17a jarcento tabakplantistoj, kiuj laboris en areoj ĉirkaŭ Havano, alfrontis protektisman politikon de la hispana kolonia administracio, kiu severe subpremis ĉiujn iliajn protestojn kaj ribelojn. Do ili fuĝis al la fora okcidento, kie okupis terenojn ankoraŭ neuzitajn, ĉefe kun argila grunto ne tre taŭga por agrikulturado. Neatendite evidentiĝis, ke tiuj terenoj donis bonegan tabakon, do la novalvenintoj rapide prosperiĝis kaj ilia produktaĵo iĝi la plej alte taksata en la tuta lando. 

Mi planis viziti la tabakfabrikon de Francisco Donatien, sed laŭe al miaj supozoj sabate ĝi estis fermita. Evidente tiu surprizo ofte trafas la vizitantojn, ĉar tuj aperis antaŭ ni granda dikulo. En unu mano li tenis plastan glason kun rumo, en alia fumiĝantan cigaron. Li proponis al mi la rumon (mi ĝentile rifuzis) kaj elverŝis sur nin lavangon de vortoj. 

Lisi resumis ke la dikulo proponas al ni viziti tabakplantejon apud la urbo kaj kontraŭ modesta pago (laŭ mia memoro 8 CUC) konatiĝi kun la sama metio. “Kion vi povus vidi en la fabriko?” admonis li. “Tie nur staras maŝinoj kaj vi rajtas foti nenion. La plantejo estas multe pli interesa”. Fakte ni ne havis elekton, do sidigis lin je la unua vico kaj ekis al la nova celo.

Mi ne povas diri ke la plantejo forte impresis min. Vasta kampo kun malaltaj verdaĵoj. Unuetaĝa barako – longa kaj diverskolora. 

Ene de ĝi sur lignaj bretoj kuŝis faskoj da folioj. Ni estis solaj vizitantoj, laborantoj mankis. 

Tamen mi ne bedaŭris pri la alveno. Mi vidis kiel kreskas tabako. La ĉiĉerono babilis senĉese kaj respondis ĉiujn demandojn. Li rakontis kiel oni kultivas tabakon, poste rikoltas, sekigas kaj fermentigas la foliojn. Ties valoreco dependas de la situo sur la tabakplanto. 

La plej valoraj estas mezaj folioj, el kiuj oni faras la famajn cigarojn kiel Cohiba, dum la plej supraj folioj taŭgas por malpli fortaj specioj kiel Romeo y Julieta. La plej malsupraj ankaŭ havas ne tre altan valoron. Ĉion ĉi faras kooperativo, kiu 80 % de la rikolto fordonas al la ŝtato kaj nur reston povas vendi libere.

Li prezentis ankaŭ albumon kun dekoj da bildoj de diversformaj cigaroj. Kaj kompreneble estis proponite aĉeti cigarojn, surloke faritajn. 

Mi aĉetis du Cohiba por la patro de Lisi, kiu ĉiutage fumas cigarojn kiujn li mem faras el iuj aĉetataj de li la plej ĉipaj folioj, kaj du por mi mem. Unu mi lasis al mia amikino por ke ni poste kune fumu ĝin en Havano – kun rumo, sur Malecón, kaj la alian mi tuj ekfumis. Ufff, terura sperto.... sed amuza. 

Fumi la cigaron estas tute alia afero ol fumi la cigaredon. Oni devas ĉiam entiri la fumon (alikaze la cigaro estingiĝas), sed ne engluti ĝin, nur teni iomete en la buŝo kaj poste elspiri. La afero komplika por laiko! Kelkfoje mia cigaro mortis kaj Lisi, kvankam nefumanta sed pli sperta, revivigis ĝin.

Poste mi entiris la fumon tiom abunde kaj profunde ke la knabino maltrankviliĝis: “Stano, kion vi faras?! Vi povos havi kapturniĝon!” Kompreneble mi nur ridis kaj svingis la manon senzorge: “Ne, ĉio estos bone...”.

Ni veturis reen, en la aŭto sonis muziko, la viro plu babilis kiel radio kaj mi plenigis ĉion per fumonebuloj.

Sed kiam fine ni haltis apud restoracio por tagmanĝi, mi eliris surstraten vatpiede kaj unuafoje bone komprenis la aserton de Nikolao Kopernik: “Ĝi tamen turniĝas!” Singarde mi paŝis al la manĝejo, klopodante deteni foje atakantan min vomon, kaj sidiĝis ĉe la tablo. 

Poste oni diris al mi, ke cigaro plej ofte estas fumata en kelkaj fojoj kaj post la manĝo, do fumi la tutan cigaron, forte enspirante la fumon en malplenan stomakon estis... ne tre saĝa ideo. Sed temis pri nura amuziĝo unufoja, do mi celis la maksimuman impreson. Mi ricevis ĝin.

Sabata festeno 

Lisi neniam vizitis Pinar del Rio, do kiel veraj turistoj ni simple venis al la centro de la urbo kaj promenis tie. 

Kun miro mi vidis ke la centraj stratoj estis blokitaj per policaŭtoj kaj interne okazis vera festeno. Homoj promenis, muzikumis, dancis, babilis en grupetoj ie kaj tie.

Ĉu okazas iu festeno? “Sabato” trankvile respondis Lisi. “Ĉu en Guantanamo oni ankaŭ faras tion semajnfine?” miris mi. “Jes, kompreneble. Ja estas sabato!” Mi ŝatas Kubon.

Grupo da viroj sidis surstrate ĉirkaŭ muzikilo. Ili rimarkis ke mi fotas ilin kaj svingis la manojn invitante aliĝi.

Infanoj grimpis sur malnovega tanko, transformita al buldozero. Apude deĵoris policanoj.

Mankis iuj ajn klarigoj, do mi ĝis nun ne komprenas kion signifis tiu improvizita monumento.

De sur muro rigardis nin mirindaj kreaĵoj de la fantazio de anonima artisto – tipe latinamerika artaĵo.

En apudaj stratoj ie kaj tie renkontiĝis preĝejoj de diversaj kristanaj eklezioj.

Kiel kutime mi fotis ĉiutagan vivon de lokanoj. Jen knabino tute blanka ien marŝas enpensiĝinta.

Jen infanoj saltas sur aerblovitaj konstruaĵoj.

Policano haltigis iun.

Neatendita afiŝo de loka korpokonstrua klubo kun emblemo de la tutmonda federacio, estrata de la fratoj Weider.

Post unuhora promenado ni decidis ke jam tempis reveni al Havano. Laŭvoje ni vizitis randurbe domon de malnova amikino de Lisi, kun kiu ŝi studis en la Havana universitato pri komputikaj sciencoj. La knabinoj ne vidis unu la alian plurajn jarojn, do emociiĝis kaj babilis multe. Speciale altiris atenton de Lisi bebo de ŝia amikino, vere ĉarma estaĵo. Post fari la adiaŭan foton ni ekis for.

Estis jam tute mallume. La aŭto saltis je nevideblaj malebenaĵoj, sed la knabino dormis sur mia ŝultro kun enviinda profundeco.